Upadłości konsumenckie - kluczowe informacje dla osób zadłużonych

Upadłości konsumenckie - kluczowe informacje dla osób zadłużonych 

W ostatnich latach w Polsce upadłości konsumenckie stają się coraz bardziej powszechne – tylko w 2024 roku skorzystało z tej możliwości ponad 21 tysięcy osób. Ta procedura dla wielu zadłużonych jest realną szansą na nowy start bez zobowiązań. Wciąż jednak budzi wiele pytań i wątpliwości. W tym artykule odpowiemy na część z nich, m.in. kto może ogłosić upadłość, jak przebiega cały proces oraz jakie konsekwencje ze sobą niesie. 

‍

Upadłość konsumencka - na czym polega? 

Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe, którego głównym celem jest częściowe lub całkowite oddłużenie osób, które stały się niewypłacalne (czyli takich, które nie są w stanie pokryć swoich zobowiązań finansowych na czas) oraz zaspokojenie roszczeń wierzycieli z majątku dłużnika (jeśli taki istnieje). Wniosek o nią może złożyć zarówno dłużnik, jak i wierzyciel, który próbuje uzyskać od niego swoje należności. 

‍

Kto może ogłosić upadłość konsumencką? 

Według prawa upadłościowego, upadłość konsumencką może ogłosić każda osoba fizyczna, która:

• od co najmniej 3 miesięcy nie jest w stanie uregulować swoich zobowiązań (czyli jest niewypłacalna),
• nie prowadzi działalności gospodarczej lub zakończyła jej prowadzenie przed złożeniem wniosku,
• nie złożyła wniosku o upadłość w ciągu 10 ostatnich lat. 

WAŻNE! 

Jeszcze do niedawna, aby skutecznie ogłosić upadłość, dłużnicy musieli wykazać, że nie ponoszą winy w doprowadzeniu się do stanu zadłużenia. Od 2020 roku upadłość konsumencką może ogłosić również osoba, która popadła w długi z powodu własnych nieprzemyślanych działań.

‍

Kto nie może ogłosić upadłości konsumenckiej? 

Nie każda osoba może skorzystać z upadłości konsumenckiej – istnieją sytuacje, w których złożenie wniosku jest niedopuszczalne lub może zostać oddalone przez sąd.

Upadłości konsumenckiej nie mogą ogłosić: 

• osoby prowadzące działalność gospodarczą/dalej widniejące w CEIDG,
• osoby, które wciąż są w stanie regulować swoje zobowiązania,
• osoby prawne (np. spółka z o.o., fundacja, stowarzyszenie).
• wspólnicy osobowi spółki (np. w spółce jawnej lub partnerskiej), którzy odpowiadają za jej długi całym majątkiem (dopóki trwa działalność spółki),
• osoby, wobec których już toczy się postępowanie upadłościowe albo jeśli wcześniejsze postępowanie w ich sprawie nie zostało zakończone.

Sąd natomiast może oddalić wniosek lub odmówić oddłużenia w przypadku, gdy dłużnik:  

• działał umyślnie lub rażąco niedbale, doprowadzając do niewypłacalności (np. specjalnie zaciągał kredyty bez możliwości ich spłaty), 
• znacznie zwiększył zadłużenie po utracie wypłacalności,
• nie ujawnił majątku/zataił dochody,
• nie współpracuje z syndykiem/sądem,
• nadużywa prawa – np. składa wniosek wyłącznie po to, by utrudnić dochodzenie roszczeń wierzycielom,
• miał już umorzone długi w ostatnich 10 latach i znów celowo się zadłużył,
• nie wykonał wcześniej ustalonego planu spłaty bez podania ważnej przyczyny,
• nie przestrzega zakazów nałożonych w poprzednich postępowaniach (np. zakazu prowadzenia działalności).

‍

Ile trzeba mieć długu, żeby ogłosić upadłość?

Przepisy nie określają minimalnej lub maksymalnej kwoty zadłużenia, która jest potrzebna do złożenia wniosku o upadłość. Ogłaszając upadłość należy jednak pamiętać, by odpowiednio udowodnić swoją niewypłacalność - czyli skompletować właściwe dokumenty, potwierdzające brak możliwości spłacenia długów, takie jak: 

• dokumentacja medyczna (np. historia choroby),
• wypowiedzenie umowy o pracę,
• orzeczenie o niepełnosprawności, 
• zaświadczenie o pobieraniu zasiłku, 
• dokumenty potwierdzające zdarzenia losowe (takie jak np. śmierć bliskiej osoby), które wpłynęły na sytuację finansową. 

‍

Upadłość konsumencka krok po kroku 

Proces ogłoszenia upadłości konsumenckiej wymaga odpowiedniego przygotowania, zgromadzenia niezbędnej dokumentacji oraz dopełnienia szeregu kluczowych formalności. Choć procedura ta została uproszczona w ostatnich latach, nadal wiąże się z określonymi wymaganiami prawnymi i organizacyjnymi, które należy spełnić, aby skutecznie jej dokonać.

Krok 1: Konsultacja i ocena sytuacji 

Pierwszym krokiem podjętym na drodze do ogłoszenia upadłości powinna być konsultacja z prawnikiem, specjalizującym się w tej dziedzinie. Na tym etapie należy ustalić, czy dłużnik spełnia warunki do złożenia wniosku o upadłość - kluczowe jest zwłaszcza stwierdzenie niewypłacalności. Warto również zebrać podstawowe informacje o przyczynach problemów finansowych i rozpocząć kompletowanie właściwej dokumentacji. 

Krok 2: Zebranie dokumentacji

Aby móc złożyć wniosek o upadłość, przedtem trzeba zgromadzić pełną dokumentację finansową. Powinna ona obejmować m.in.:

• zestawienie dochodów i wydatków,
• umowy zawarte z wierzycielami (np. umowy kredytowe),
• wyciągi bankowe,
• pisma od komornika z wezwaniem do zapłaty,
• wykaz majątku,
• listę wierzycieli wraz z kwotami zadłużenia,
• dokumenty potwierdzające stan niewypłacalności (np. dokumentacja medyczna). 

Krok 3: Przygotowanie i złożenie wniosku 

Wniosek o upadłość można przygotować samodzielnie lub przy wsparciu pełnomocnika. W dokumencie tym muszą się znaleźć: dane osobowe dłużnika, opis sytuacji finansowej i majątkowej, lista wierzycieli, wykaz posiadanego majątku (jeśli dotyczy), a także szczegółowe uzasadnienie niewypłacalności. Odpowiednio przygotowany wniosek o ogłoszenie upadłości należy następnie złożyć za pośrednictwem systemu KRZ (Krajowego Rejestru Zadłużonych) oraz uiścić opłatę w wysokości 30 zł za jego złożenie.

Krok 4: Rozpatrzenie wniosku przez sąd

Po złożeniu wniosku sąd przystępuje do jego analizy zarówno pod względem formalnym, jak i merytorycznym. W przypadku nieścisłości, może wezwać dłużnika na rozprawę, aby wyjaśnić wybrane kwestie lub uzupełnić dokumentację. Jeśli sąd uzna, że wniosek jest zasadny, a dłużnik spełnia ustawowe warunki, wówczas wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. Od tego momentu rozpoczyna się formalne postępowanie upadłościowe.

Krok 5: Postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne 

W momencie ogłoszenia upadłości cały majątek dłużnika zostaje przejęty przez syndyka, czyli organ postępowania, który ma za zadanie zabezpieczyć interesy wierzycieli, a także przeprowadzić proces oddłużeniowy. Na tym etapie zajmuje się on sporządzeniem ich listy, oceną majątku dłużnika oraz jego likwidacją, czyli sprzedażą w celu zaspokojenia zobowiązań.  

Krok 6: Ustalenie planu spłaty lub umorzenie długów

Po zakończeniu likwidacji majątku sąd może ustalić plan spłaty wierzycieli. Plan ten zazwyczaj obejmuje okres do 36 miesięcy, podczas którego dłużnik dokonuje regularnych, możliwych do udźwignięcia wpłat na rzecz wierzycieli. W wyjątkowych sytuacjach - np. kiedy dłużnik jest trwale niezdolny do spłat z powodu choroby, wieku czy braku dochodów - sąd może zdecydować o całkowitym umorzeniu długów.

Krok 7: Zakończenie postępowania; oddłużenie

Po wykonaniu planu spłaty lub w przypadku jego pominięcia, postępowanie upadłościowe się kończy. Dłużnik zyskuje status osoby oddłużonej i dostaje szansę na nowy start, bez obciążeń wynikłych z dawnych zobowiązań. 

‍

Upadłość konsumencka - jakie są konsekwencje jej ogłoszenia? 

Choć ogłoszenie upadłości to decyzja, która wielu osobom może przynieść szansę na nowy początek, warto pamiętać, że wiąże się ona także z poważnymi konsekwencjami. 

Po pierwsze, majątek dłużnika (jeśli go posiada) staje się tzw. masą upadłości i zostaje przekazany syndykowi. Jego zadaniem jest likwidacja (sprzedaż) majątku, który nie jest wyłączony z egzekucji, a środki z tej sprzedaży są przeznaczane na spłatę wierzycieli. Dłużnik może zatem stracić nieruchomości, samochód i inne kosztowne przedmioty - chyba, że są niezbędne do codziennego funkcjonowania dłużnika i jego rodziny (np. mieszkanie, ubrania, sprzęt potrzebny do pracy zarobkowej).

Dłużnik, po ogłoszeniu upadłości, nie może również swobodnie zarządzać swoim majątkiem. Wszystkie większe transakcje, takie jak jego sprzedaż, muszą być zatwierdzone przez syndyka. Dotyczy to także darowizn - dłużnik nie może przekazać części swojego majątku rodzinie lub znajomym, aby uniknąć jego sprzedaży na rzecz spłaty wierzycieli. Jeśli takie transakcje miały miejsce w ostatnim czasie, mogą zostać uznane za nieważne, a majątek może wrócić do masy upadłościowej.

Dość dotkliwą konsekwencją jest również znaczne ograniczenie zdolności kredytowej. Jako że informacja o upadłości konsumenckiej jest publiczna i trafia do BIK (Biura Informacji Kredytowej), znacząco utrudnia to uzyskanie kredytów, pożyczek czy też zawieranie umów leasingowych. 

‍

Często zadawane pytania 

Kiedy można ogłosić upadłość konsumencką? 

Upadłość konsumencką może ogłosić każda osoba fizyczna, która jest niewypłacalna - tzn. przez co najmniej 3 miesiące nie jest w stanie pokrywać swoich zobowiązań finansowych na czas. Warto pamiętać, że upadłość można ogłosić raz na 10 lat. 

Ile trwa upadłość konsumencka? 

Od złożenia wniosku do samego ogłoszenia upadłości konsumenckiej może minąć kilka tygodni lub miesięcy. Cały proces natomiast może trwać nawet kilka lat - w zależności od tego, jak bardzo skomplikowana jest sytuacja dłużnika oraz tego, czy dłużnik sprawnie realizuje plan spłaty.

Czy można ogłosić upadłość konsumencką bez majątku?

Tak, brak majątku nie stanowi przeszkody na drodze ogłaszania upadłości. W tym przypadku etap sprzedaży majątku zostaje pominięty, a sąd od razu przechodzi do ustalania planu spłaty lub - jeśli dłużnik ma szczególnie trudną sytuację życiową - umorzenia długów.

Jak złożyć wniosek o upadłość konsumencką? 

Wniosek o upadłość konsumencką składa się za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych. Aby tego dokonać, przygotowany wniosek i odpowiednie dokumenty należy zamieścić na portalu oraz wnieść opłatę sądową w wysokości 30 zł. 

Podsumowanie 

Upadłość konsumencka to skuteczna forma oddłużenia dla osób, które nie mają zdolności do spłaty swoich zobowiązań. Choć proces ten wiąże się z pewnymi konsekwencjami, takimi jak likwidacja majątku, często daje realną szansę na nowy start finansowy bez dawnych obciążeń. Aby był skutecznie przeprowadzony, należy zgromadzić odpowiednią dokumentację oraz zgodnie współpracować z sądem/syndykiem przez cały czas postępowania. 

Nie masz pewności, czy to dobre rozwiązanie dla Ciebie? A może potrzebujesz wsparcia w procesie ogłaszania upadłości? Skontaktuj się ze mną, a pomogę Ci przejść przez cały proces. 

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (poprzednio Prawo upadłościowe i naprawcze)
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. – Prawo upadłościowe (obowiązujące przed wejściem w życie ustawy z 2003 r.)
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. – Prawo o postępowaniu układowym (obowiązujące przed wejściem w życie ustawy z 2003 r.)