Ulga na IKZE – na czym polega i jak wpływa na rozliczenie PIT?

Ulga na IKZE – na czym polega i jak wpływa na rozliczenie PIT?

Bezpieczna przyszłość finansowa to coś, o co warto zadbać z wyprzedzeniem. Jednym ze sposobów, który oferuje zarówno możliwość inwestowania, jak i bezpośrednie ulgi podatkowe, jest odkładanie środków w ramach Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego.

IKZE to narzędzie, które nie tylko pozwala zbudować kapitał na emeryturę, ale jednocześnie umożliwia zmniejszenie podstawy opodatkowania, czyli dochodu lub przychodu, w rocznym rozliczeniu PIT. Jest to jedna z najprostszych i najbardziej przejrzystych ulg podatkowych, z której może skorzystać każdy podatnik, który zdecyduje się na dokonywanie wpłat na IKZE w danym roku podatkowym.

Kto może założyć IKZE i kiedy przysługuje ulga? Jakie są limity wpłat i jakie dokumenty trzeba przygotować? W dalszej części artykułu znajdziesz odpowiedzi na te i wiele innych pytań.

‍

Czym jest IKZE i dlaczego warto o nim pamiętać przy rozliczeniu PIT?

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego to dobrowolna forma długoterminowego oszczędzania, która łączy prywatną inwestycję z preferencją podatkową. IKZE funkcjonuje obok IKE i Pracowniczych Planów Kapitałowych jako część tzw. trzeciego filaru systemu emerytalnego, który nie jest związany z systemem ubezpieczeń społecznych.

Mechanizm IKZE jest prosty – wpłacasz środki na swoje konto, które może być prowadzone np. w formie funduszu inwestycyjnego lub rachunku maklerskiego, a roczna suma wpłat daje Ci prawo do zmniejszenia podstawy opodatkowania w zeznaniu PIT.

‍

Kto może skorzystać z ulgi na IKZE i jakie warunki trzeba spełnić?

Ulga na IKZE przysługuje osobie fizycznej, która w danym roku kalendarzowym dokonała wpłaty na swoje indywidualne konto. Nie ma znaczenia forma zatrudnienia – uprawnieni są zarówno pracownicy etatowi, osoby na umowie zlecenia czy dzieło, jak i osoby prowadzące działalność gospodarczą. Liczy się wyłącznie to, by wpłata została faktycznie dokonana i odpowiednio udokumentowana.

W skrócie, z ulgi mogą korzystać podatnicy rozliczający się:

• na zasadach ogólnych (skala podatkowa),
• podatkiem liniowym (19%),
• ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych

Nie ma znaczenia, czy rozliczasz się samodzielnie, wspólnie z małżonkiem, czy jako samotny rodzic – warunkiem jest jedynie dokonanie wpłat na swoje indywidualne konto IKZE. Warto pamiętać, że ulga dotyczy wyłącznie tego, kto wpłat dokonał – nie można dzielić się nią z małżonkiem.

‍

Jaki jest limit wpłat na IKZE i ile można odliczyć za 2024 rok?

Wysokość składek na IKZE ograniczona jest rocznym limitem, który określany jest w odniesieniu do przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej, zgodnie z ustawą budżetową lub projektem prowizorium budżetowego.

Dla osób fizycznych limit ten wynosi 1,2-krotność, a dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą – 1,8-krotność tego wynagrodzenia.

W 2024 roku maksymalny limit wpłat na IKZE wynosi:

• 9 388,80 zł dla osób fizycznych,
• 14 083,20 zł dla prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Limit wpłat na IKZE w 2024 roku to jednocześnie maksymalna kwota, o jaką możemy pomniejszyć podstawę opodatkowania za ten rok. Oznacza to, że w zeznaniu rocznym składanym za 2024 rok (czyli do 30 kwietnia 2025 r.) możemy uwzględnić dokładnie tę kwotę jako odliczenie – oczywiście pod warunkiem, że została ona faktycznie wpłacona i udokumentowana.

Z kolei limit wpłat na IKZE w 2025 roku to:

• 10 407,60 zł dla osób fizycznych,
• 15 611,40 zł dla prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Wiedza o wysokości tych limitów przyda się osobom, które chcą rozpocząć systematyczne wpłaty na IKZE lub kontynuować tę formę oszczędzania w nadchodzącym roku podatkowym. Dzięki temu będą mogły odliczyć te kwoty w rozliczeniu PIT za 2025 rok, które składa się w 2026 roku.

‍

Jak ulga na IKZE wpływa na wysokość podatku dochodowego?

Każda złotówka wpłacona na IKZE obniża podstawę opodatkowania, co przekłada się bezpośrednio na niższy podatek dochodowy – niezależnie od tego, czy rozliczamy się według skali podatkowej, liniowo czy też w ramach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

W praktyce:

• Osoby rozliczające się według skali zapłacą o 12% lub 32% mniej od tej kwoty, w zależności od progu.
• Przedsiębiorcy stosujący podatek liniowy mogą odliczyć wpłatę, co daje 19% realnej oszczędności.
• Nawet podatnicy objęci zryczałtowanym podatkiem dochodowym mogą odliczyć składki na IKZE – co wyróżnia tę ulgę na tle wielu innych, które nie obowiązują przy ryczałcie.

Nieodliczone kwoty nie przechodzą na kolejne lata – ulga obowiązuje wyłącznie w roku dokonania wpłaty.

Przykłady: Jak IKZE obniża podatek w 2025 roku za rok 2024?

Poniżej znajdziesz trzy uproszczone przypadki ilustrujące, jak ulga na IKZE wpływa na podstawy opodatkowania i kwotę podatku:

Przykład 1 – osoba fizyczna, maksymalna wpłata (9 388,80 zł):

Pan Andrzej pracuje na umowie o pracę i osiągnął w 2024 roku dochód w wysokości 85 000 zł. Skorzystał z maksymalnego limitu wpłat na IKZE (9 388,80 zł).

Podstawa opodatkowania po odliczeniu ulgi:
85 000 zł – 9 388,80 zł = 75 611,20 zł

Oszczędność podatkowa:
9 388,80 zł x 12% = 1 126,66 zł mniej do zapłaty w podatku dochodowym

Przykład 2 – osoba fizyczna, wpłata częściowa (5 000 zł):

Pani Maria, również zatrudniona na etacie z dochodem na poziomie 85 000 zł, wpłaciła na IKZE 5 000 zł.

Podstawa opodatkowania po odliczeniu ulgi:
85 000 zł – 5 000 zł = 80 000 zł

Oszczędność podatkowa:
5 000 zł x 12% = 600 zł oszczędności na podatku

Przykład 3 – przedsiębiorca, maksymalna wpłata (14 083,20 zł):

Pan Tomasz prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i rozlicza się podatkiem liniowym (19%). Skorzystał z maksymalnego limitu IKZE dla przedsiębiorców.

Podstawa opodatkowania po odliczeniu ulgi:
Dochód do opodatkowania – 14 083,20 zł

Oszczędność podatkowa:
14 083,20 zł x 19% = 2 676 zł mniej do zapłaty w podatku

Takie liczby pokazują, że ulga na IKZE może nie tylko zwiększyć naszą przyszłą emeryturę, ale i przynieść korzyści finansowe już przy najbliższym rozliczeniu PIT.

‍

Jak rozliczyć ulgę na IKZE w deklaracji PIT?

Odliczenia dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za rok, w którym wpłata została dokonana. W zależności od formy opodatkowania będzie to:

• PIT-28 – dla osób na ryczałcie,
• PIT-36 – przy dochodach z działalności lub kilku źródeł,
• PIT-36L – dla podatników na podatku liniowym,
• PIT-37 – dla osób na umowie o pracę, zleceniu itp.

W każdym przypadku należy dołączyć załącznik PIT/O, który służy do wykazania ulg podatkowych. W odpowiednich rubrykach wpisujemy roczną sumę wpłat, jakie dokonaliśmy na konto IKZE.

‍

Jakie dokumenty są potrzebne, by skorzystać z ulgi na IKZE?

Ulgę można rozliczyć jedynie na podstawie potwierdzonych dokumentów. Najczęściej będą to dowody wpłat: przelewy bankowe, potwierdzenia transakcji elektronicznych lub dokumenty wystawione przez instytucje finansowe prowadzące IKZE.

Każdy z dokumentów powinien zawierać:

• dane osoby wpłacającej i odbiorcy,
• wysokość dokonanej wpłaty,
• tytuł przelewu,
• dokładną datę przekazania środków.

W przypadku wpłat dokonywanych przez pracodawcę (np. potrącanych z wynagrodzenia), potrzebne będą dokumenty potwierdzające upoważnienie oraz wysokość przekazanych kwot.

‍

IKZE a inne formy oszczędzania – czy można je łączyć?

Choć ulgę podatkową można rozliczyć tylko z tytułu składek na IKZE, nic nie stoi na przeszkodzie, aby jednocześnie oszczędzać na IKE. Konto IKE daje inne korzyści – m.in. zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych – ale nie pozwala obniżyć podstawy opodatkowania.

Nie można natomiast posiadać więcej niż jednego konta IKZE. Ustawy jasno wskazują, że limit wpłat dotyczy jednej osoby i jednego konta. Niedozwolone są także wpłaty na IKZE dzieci – nie można ich później odliczyć w swoim zeznaniu podatkowym, nawet jeśli to rodzic sfinansował składkę.

‍

Najczęstsze pytania o ulgę na IKZE

Czy muszę mieć działalność gospodarczą, by korzystać z ulgi na IKZE?

Nie. Konto może założyć każda osoba fizyczna (niezależnie od formy zatrudnienia), a dzięki temu skorzystać z ulgi na IKZE.

Czy mogę przenieść niewykorzystaną ulgę na przyszły rok?

Nie. Ulga przysługuje tylko za wpłaty dokonane i odliczone w tym samym roku podatkowym.

Czy muszę opodatkować wypłaty z IKZE?

Tak. W przeciwieństwie do konta IKE, środki wypłacane z IKZE podlegają opodatkowaniu w formie zryczałtowanego 10% podatku dochodowego, nawet gdy wypłacamy je po osiągnięciu wieku emerytalnego.

‍

Podsumowanie

Oszczędzanie z myślą o przyszłości to nie tylko rozsądna decyzja finansowa, ale także realna szansa na korzyści podatkowe już dziś. Ulga na IKZE to jedno z nielicznych rozwiązań, które łączy długoterminowe inwestowanie z bieżącym zmniejszeniem podatku dochodowego.

Jeżeli zastanawiasz się, jak prawidłowo rozliczyć wpłaty na IKZE w PIT lub czy możesz skorzystać z tej ulgi w swojej sytuacji, zapraszamy do kontaktu z naszym zespołem w VATAX. Chętnie odpowiemy na Twoje pytania i pomożemy wybrać najkorzystniejsze rozwiązania podatkowe.

‍

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 26 ust. 1 pkt 2b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa PIT)
• Art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (ustawa o ryczałcie)