Podatek od darowizny - wszystko, o czym należy pamiętać

Podatek od darowizny - wszystko, o czym należy pamiętać

Darowizna to częsty wyraz wsparcia ze strony bliskich, który może być zbawieniem w różnych życiowych sytuacjach. Niestety, taki “prezent” może też nas jednocześnie sporo kosztować. 

W tym artykule wyjaśniamy wszystkie najważniejsze zasady dotyczące podatku od darowizny -  od momentu powstania obowiązku podatkowego, przez limity zwolnień, aż po terminy i sposób zgłoszenia. Dzięki temu dowiesz się, jak uniknąć problemów z urzędem skarbowym i zyskać pewność, że Twoja darowizna nie zmieni się w nieprzyjemną niespodziankę. 

‍

Kiedy obowiązuje podatek od darowizny? 

Podatek od darowizny obowiązuje osoby fizyczne, które weszły w jej posiadanie na podstawie umowy cywilnej spisanej z darczyńcą. Jeśli zatem ktoś postanowił przekazać Ci swój majątek - np. pieniądze, nieruchomość czy inne wartościowe rzeczy - wówczas jesteś zobowiązany do zgłoszenia tego faktu do urzędu skarbowego oraz odprowadzenia stosownego podatku. 

Moment powstania obowiązku podatkowego przy darowiźnie zależy od formy jej przekazania.

Obowiązek podatkowy powstaje:

• Jeśli zawarłeś umowę z darczyńcą u notariusza - w momencie podpisania aktu. W takiej sytuacji to notariusz zajmuje się zgłoszeniem darowizny, u niego też zapłacisz podatek;
• Jeśli otrzymałeś darowiznę bez udziału notariusza - w chwili, gdy faktycznie ją otrzymasz;
• Jeśli nie zgłosiłeś darowizny, a później powstanie dokument potwierdzający, że ją otrzymałeś - w momencie sporządzenia tego dokumentu;
• Jeśli sam zgłosisz darowiznę do urzędu skarbowego - w chwili zgłoszenia.

Pamiętaj!
W przypadku darowizny nieruchomości (mieszkania, działki czy garażu), musisz zawrzeć umowę z darczyńcą w formie aktu notarialnego.

‍

Kiedy i jak zgłosić darowiznę? 

Po otrzymaniu darowizny, musisz zgłosić ją do urzędu skarbowego poprzez formularz SD-3, jeśli:

• wartość darowizny (razem z innymi darowiznami od tej samej osoby z ostatnich 5 lat) przekracza kwotę wolną od podatku,
• otrzymałeś darowiznę w gotówce i nie możesz udokumentować jej źródła (co jest wykonalne w przypadku przelewu czy przekazu pocztowego).

Masz na to 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

UWAGA!

W przypadku darowizny od najbliższej rodziny (I grupa podatkowa), aby być zwolnionym z podatkiu koniecznie złóż wniosek SD-Z2.

Pamiętaj! 

Do zeznania dołącz:

• dokument potwierdzający otrzymanie darowizny,
• dokument potwierdzający, że darczyńca był właścicielem przekazanej rzeczy.

Dostałeś majątek dzielony na kilka osób?

Jeśli kilka osób otrzymało wspólnie jeden majątek (np. mieszkanie) w równych częściach, do zeznania trzeba dodatkowo załączyć formularz SD-3/A. W wersji elektronicznej składa się go jako osobny dokument. 

Formularze SD-3 i SD-3/A możesz złożyć:

• online przez e-Urząd Skarbowy,
• online przez e-Deklaracje,
• papierowo w urzędzie skarbowym lub przez pocztę.

W przypadku majątku dzielonego masz miesiąc na zgłoszenie darowizny do urzędu. 

‍

Od jakiej kwoty trzeba zapłacić podatek od darowizny?

Podatek od darowizny otrzymanej od jednej osoby trzeba zapłacić tylko wtedy, gdy jej wartość przekracza:

• 36 120 zł - jeśli darczyńca należy do I grupy podatkowej (najbliższa rodzina: małżonek, dzieci, wnuki, prawnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa, pasierb, ojczym, macocha),
• 27 090 zł - jeśli należy do II grupy podatkowej  (dalsza rodzina: ciotka, wujek, kuzynostwo, siostrzeńcy, bratankowie, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonka),
• 5 733 zł - jeśli należy do III grupy podatkowej (osoby niespokrewnione: partnerzy nieformalni, znajomi, osoby niespokrewnione, dalsi krewni nieujęci wyżej).

Przy ustalaniu, czy darowizna przekracza kwotę wolną od podatku, sumuje się jej czystą wartość z czystą wartością innych darowizn (otrzymanych od tej samej osoby) w roku, w którym otrzymałeś ostatnią darowiznę oraz w ciągu poprzednich 5 lat. 

Najbliższa rodzina nie płaci podatku od darowizny (bez limitów wartości przekazywanego majątku) pod warunkiem, że: 

• W przypadku darowizny rzeczy materialnych lub praw majątkowych - zgłosi to do naczelnika urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz udokumentuje przelew pieniędzy,
• W przypadku dziedziczenia majątku - zgłosi ten fakt do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia orzeczenia sądu w sprawie spadku. 

Jeśli otrzymasz darowizny od kilku osób (np. od rodziców, rodzeństwa, znajomych), każdą z nich rozpatrujesz oddzielnie.

UWAGA! 

Za rzeczy ruchome lub prawa majątkowe, które podlegają wykonaniu na terytorium Polski, nie trzeba płacić podatku od darowizny, jeśli w dniu ich otrzymania zarówno obdarowany, jak i darczyńca nie byli obywatelami Polski ani nie mieszkali na jej terytorium.

‍

Zwolnienia podatkowe darowizny na cele mieszkaniowe 

Zmieniły się limity zwolnienia z podatku od darowizny przeznaczonej na cele mieszkaniowe*, szczególnie zaś: 

• zakup mieszkania,
• budowę domu,
• wkład do spółdzielni mieszkaniowej,
• spłatę kredytu hipotecznego (wraz z odsetkami).

Jeśli obdarowany wykorzysta otrzymane pieniądze na taki cel w ciągu 12 miesięcy, to nie musi płacić podatku do kwoty:

• 11 095 zł - jeśli darowizna pochodzi od jednej osoby,
• 22 189 zł - jeśli pochodzi od kilku osób łącznie (ale w ciągu 5 lat od otrzymania pierwszej darowizny).

*Nie dotyczy darowizny od najbliższej rodziny (I grupy podatkowej) 

‍

Jak obliczyć podatek od darowizny? 

Podatek liczy się od wartości darowizny, która przekracza kwotę wolną dla danej grupy podatkowej.

Na przykład: jeśli należysz do II grupy podatkowej i otrzymasz darowiznę o wartości 30 000 zł, to od podatku zwolnione jest 27 090 zł, (kwota wolna). Podatek zapłacisz tylko od różnicy, czyli od 2 910 zł. 

Sama wysokość podatku zależy natomiast od tego, do której grupy podatkowej należysz (a to określa, jak blisko jesteś spokrewniony z darczyńcą) i wynosi następująco: 

• I grupa podatkowa - 3% (0% jeśli zgłosisz darowiznę w ciągu 6 miesięcy),
• II grupa podatkowa - 7%,
• III grupa podatkowa - 12%.

*UWAGA! Darowizna w gotówce podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych 

Na przykład: Załóżmy, że należysz do III grupy podatkowej i otrzymujesz darowiznę w wysokości 10 000 zł.

Kwota wolna dla III grupy to 5 733 zł, więc podatek zapłacisz tylko od 4 267 zł (10 000 zł – 5 733 zł = 4 267 zł).

Dla tej kwoty nadwyżki (poniżej 11 833 zł) obowiązuje stawka 12%, więc podatek wyniesie: 4 267 zł × 12% = 512,04 zł

Podatek płacisz dopiero po otrzymaniu decyzji z urzędu. Masz wtedy 14 dni na zrobienie przelewu na konto urzędu skarbowego.

‍

Najczęściej zadawane pytania 

Do jakiej kwoty można przekazać darowiznę bez podatku?

To zależy od tego, kim są dla siebie darczyńca i obdarowywany: 

• bez limitu kwotowego - jeśli darowizna jest od bliskiej rodziny (np. rodzice, dzieci, wnuki) i zostanie zgłoszona w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego,
• do 36 120 zł - jeśli darowizna jest od bliskiej rodziny (np. rodzice, dzieci, wnuki); aby uniknąć podatku, darowiznę powyżej tego progu musisz zgłosić do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od jej otrzymania. 
• do 27 090 zł - jeśli jest od dalszej rodziny (np. ciotka, wujek),
• do 5733 zł - jeśli jest od osoby niespokrewnionej.

Ważne! Gdy otrzymasz pieniądze w gotówce, nawet od rodziców, wówczas taka darowizna traktowana jest jako darowizna od osób niespokrewnionych! Oznacza to, że zapłacisz od niej podatek jak od III grupy podatkowej.

Ile wynosi podatek od darowizny? 

Wysokość podatku zależy od grupy podatkowej, do której należysz:

• I grupa podatkowa - 3% (lub 0%, jeśli zgłosisz darowiznę w ciągu 6 miesięcy),
• II grupa podatkowa - 7%
• III grupa podatkowa - 12%.

Wylicza się go od wartości darowizny, która przekracza kwotę wolną od podatku - co oznacza, że jeśli np. jeśli należysz do II grupy podatkowej i otrzymasz darowiznę o wartości 30 000 zł, to od podatku zwolnione jest 27 090 zł, (kwota wolna). Podatek zapłacisz tylko od różnicy, czyli od 2 910 zł. Dla tej kwoty nadwyżki obowiązuje stawka 7%, więc zapłacisz 971,6 zł podatku (13 880 zł x 7% = 971,6 zł). 

Kto płaci podatek od darowizny? 

Podatek od darowizny płaci osoba, która ją otrzymała - jednak nie zawsze. Dzieje się tak tylko wtedy, gdy wartość darowizny przekracza limit zwolnienia z podatku lub, w przypadku najbliższej rodziny, darowizna nie została zgłoszona do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. 

Jeśli więc dostaniesz darowiznę i zmieścisz się w limicie lub dostaniesz większą kwotę od najbliższej rodziny, ale zgłosisz ją na czas, nie musisz odprowadzać podatku.

Jak zgłosić darowiznę do urzędu?

Zależnie od tego, kto przekazał Ci darowiznę, zgłoś ją korzystając z formularza:

• SD-Z2 jeśli to darowizna od najbliższych (I grupa podatkowa)
• SD-3 dla II i III grupy podatkowej
• SD-3/A jeśli kilka osób otrzymało wspólnie jeden majątek (np. mieszkanie) w równych częściach.

Co się stanie, jak nie zgłoszę darowizny w terminie?

Jeśli nie zgłosisz darowizny w wyznaczonym terminie, urząd skarbowy może potraktować to jako oszustwo i nałożyć karę w postaci opodatkowania - nawet do 20%.

W przypadku, gdy darczyńca należy do I grupy podatkowej, a deklarację złożysz po upływie 6 miesięcy od momentu otrzymania darowizny, zapłacisz 3% podatku.

Natomiast gdy nie zgłosisz darowizny i przyznasz się do jej otrzymania dopiero w momencie kontroli skarbowej, zapłacisz 20% podatku niezależnie od tego, do której grupy należy darczyńca.

Jak rozliczyć podatek od darowizny nieruchomości? 

Podatek od darowizny nieruchomości rozlicza się przez złożenie odpowiedniego formularza w urzędzie skarbowym - zwykle zajmuje się tym notariusz podczas podpisywania umowy. Jeśli nie, musisz sam zgłosić darowiznę i zapłacić podatek według obowiązujących stawek.

‍

Podsumowanie 

Nie każda darowizna wiąże się z koniecznością zapłacenia podatku - mimo to jednak warto znać zasady, jakie obowiązują przy jej otrzymaniu, aby uniknąć nieprzyjemności w urzędzie skarbowym. Brak wiedzy lub opóźnienia przy składaniu zeznania mogą Cię sporo kosztować. 

Masz wątpliwości co do rozliczenia albo boisz się, że coś pominiesz? Zgłoś się do biura rachunkowego Vatax - pomożemy Ci! 

‍

Podstawa prawna 

• Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2015 r. w sprawie zeznania podatkowego składanego przez podatników podatku od spadków i darowizn
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych