Opodatkowanie spółki jawnej w 2025 roku – zasady, formy i składki

Spółka jawna to jedna z najchętniej wybieranych form prowadzenia biznesu w Polsce. Jest prosta w zarządzaniu i nie wymaga dużych nakładów na administrację, co czyni ją atrakcyjną alternatywą dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Choć sama spółka nie płaci podatku dochodowego, nie oznacza to braku obowiązków podatkowych. W praktyce to wspólnicy muszą rozliczyć się z fiskusem - i to na różnych zasadach, w zależności od wybranej formy opodatkowania.

W tym artykule krok po kroku wyjaśniamy jak wygląda obecnie opodatkowanie spółki jawnej. Jeśli prowadzisz spółkę jawną lub planujesz jej założenie, ten przewodnik pomoże Ci odnaleźć się w aktualnych przepisach i rozwieje najczęstsze wątpliwości.

‍

Czym jest spółka jawna i jak działa?

Spółka jawna to osobowa spółka handlowa, która działa na podstawie przepisów Kodeksu Spółek Handlowych (KSH). Choć nie ma osobowości prawnej, posiada tzw. zdolność prawną - może we własnym imieniu kupować nieruchomości, zatrudniać pracowników i zaciągać zobowiązania.

Warto pamiętać, że za długi spółki odpowiadają solidarnie wszyscy wspólnicy, także swoim majątkiem osobistym.

Spółka jawna musi być zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Jej wspólnikami mogą być osoby fizyczne, osoby prawne, a także inne jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej (np. spółki osobowe). Wyjątkiem są spółki cywilne, które nie mogą być wspólnikami.

Ta forma działalności sprawdza się dobrze w przypadku niewielkich firm, które nie generują dużego ryzyka. Do zalet spółki jawnej należą:

• Niższe koszty prowadzenia działalności niż w spółce z o.o.
• Możliwość prowadzenia księgowości uproszczonej (KPiR) przy przychodach do 2,5 mln euro,
• Możliwy brak podwójnego opodatkowania (dochód rozliczają wspólnicy, a nie sama spółka, chyba że stanie się podatnikiem CIT).

‍

Kto płaci podatek dochodowy w spółce jawnej?

Spółka jawna jest transparentna podatkowo. To oznacza, że nie jest podatnikiem PIT ani CIT i nie rozlicza się z podatku dochodowego jako spółka. Zamiast tego, każdy wspólnik płaci podatek od swojego udziału w zyskach. Jednak jeżeli wśród wspólników znajduje się osoba prawna, a spółka nie przekaże informacji o wszystkich wspólnikach do urzędu skarbowego, staje się podatnikiem CIT.

Dochód spółki dzielony jest zgodnie z ustaloną proporcją i każdy wspólnik wykazuje go w swoim zeznaniu rocznym. Jeśli wspólnikiem jest osoba fizyczna, rozlicza PIT. Jeśli osoba prawna, płaci CIT.

Dodatkowym plusem jest fakt, że zyski są opodatkowane tylko raz. Wypłata zysku nie generuje kolejnego podatku, jak ma to miejsce w spółkach kapitałowych.

WAŻNE!

Aby utrzymać ten preferencyjny status, spółka jawna musi zgłosić do KAS dane swoich wspólników. Zaniedbanie tego obowiązku albo udział osoby prawnej w spółce może skutkować objęciem całej spółki opodatkowaniem CIT (będzie o tym więcej w dalszej części artykułu).

‍

Formy opodatkowania dochodów wspólników spółki jawnej

W przypadku spółki jawnej każdy ze wspólników wybiera formę opodatkowania niezależnie od pozostałych. Oznacza to, że jedna osoba może rozliczać się według skali podatkowej, a druga np. ryczałtem (jeśli spełnione są odpowiednie warunki).

Do wyboru są trzy główne formy opodatkowania:

• skala podatkowa (12% i 32%),
• podatek liniowy (19%),
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (stawki zależne od rodzaju działalności).

Każda z tych form ma swoje zalety i ograniczenia, dlatego warto dobrać ją do specyfiki działalności oraz przewidywanych dochodów.

Skala podatkowa

To podstawowa i domyślna forma opodatkowania dla osób fizycznych. Dochód opodatkowany jest według stawek progresywnych:

• 12% dla dochodów do 120 000 zł rocznie,
• 32% od nadwyżki powyżej tego limitu.

Dodatkowo, obowiązuje kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł. Skala podatkowa może być korzystna przy niższych dochodach oraz wtedy, gdy podatnik chce korzystać z ulg podatkowych (np. na dzieci, rehabilitacyjną, termomodernizacyjną itp.).

Podatek liniowy

Podatek liniowy to jedna stawka w wysokości 19%, niezależnie od wysokości dochodu. To korzystne rozwiązanie dla osób, które osiągają wysokie przychody, przekraczając próg 120 000 zł.

UWAGA: decydując się na tę formę, nie można korzystać z większości ulg ani wspólnego rozliczenia z małżonkiem.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ryczałt to uproszczona forma opodatkowania, w której podatek płacony jest od przychodu, a nie dochodu - nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodu.

Stawki ryczałtu wynoszą od 2% do 17%, w zależności od rodzaju wykonywanej działalności. Żeby z niego skorzystać, trzeba spełnić warunek limitu przychodów (do 2 mln euro rocznie).

W przypadku spółki jawnej wymagana jest zgoda wszystkich wspólników na wybór ryczałtu.

Danina solidarnościowa

Osoby, które osiągają dochody przekraczające 1 mln zł rocznie, muszą zapłacić dodatkowy podatek, czyli tzw. daninę solidarnościową.

Stawka daniny wynosi 4% od nadwyżki ponad ten próg. Obowiązuje ona zarówno przy skali podatkowej, jak i podatku liniowym. Nie dotyczy natomiast dochodów opodatkowanych ryczałtem.

‍

Składka zdrowotna i ZUS wspólników spółki jawnej

Wspólnik spółki jawnej jest traktowany jak osoba prowadząca działalność gospodarczą. Oznacza to, że samodzielnie opłaca składki do ZUS (w tym również składkę zdrowotną) niezależnie od wybranej formy opodatkowania.

Składka zdrowotna - jak ją obliczyć?

Sposób ustalania składki zdrowotnej zależy od formy opodatkowania:

• Dla skali podatkowej składka wynosi 9% dochodu miesięcznego obliczanego z poprzedniego miesiąca. Dochód nie może być niższy niż minimalne wynagrodzenie, co wyznacza dolną granicę składki.
• Dla podatku liniowego składka to 4,9% dochodu, także ustalanego na podstawie poprzedniego miesiąca. Obowiązuje dolna granica podstawy wymiaru (nie mniej niż 60% przeciętnego wynagrodzenia).
• Dla ryczałtu składka zależy od rocznego przychodu:
  
  • do 60 000 zł - podstawa obliczania to 60% przeciętnego wynagrodzenia;
  • od 60 000 do 300 000 zł - podstawa obliczania to 100% przeciętnego wynagrodzenia;
  • Powyżej 300 000 zł - podstawa obliczania to 180% przeciętnego wynagrodzenia.

Składki ZUS - obowiązki wspólnika

Każdy wspólnik zgłasza się do ZUS jako płatnik i opłaca:

• składki społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe, opcjonalnie chorobową),
• składkę zdrowotną (jak opisano wyżej),
• Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy (jeśli podstawa wynagrodzenia przekracza minimalne wynagrodzenie).

Wysokość składek społecznych co roku ustalana jest na podstawie deklarowanej podstawy, nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

Spółka jako płatnik składek

Choć sama spółka nie opłaca składek za wspólników, może być płatnikiem ZUS w sytuacji, gdy:

• zatrudnia pracowników na umowę o pracę,
• zawiera oskładkowane umowy cywilnoprawne (np. zlecenie).

W takim przypadku spółka musi złożyć do ZUS formularz ZPA (zgłoszenie płatnika składek) w ciągu 7 dni od zatrudnienia pierwszej osoby. Dokument ten trzeba dostarczyć w formie papierowej (osobiście lub listem poleconym). Korekty można składać już elektronicznie.

Terminy przekazywania dokumentów do ZUS

• Do 5. dnia miesiąca - jednostki budżetowe.
• Do 15. dnia miesiąca - płatnicy z osobowością prawną (np. fundacje, sp. z o.o.).
• Do 20. dnia miesiąca - pozostali (w tym wspólnicy spółek jawnych).

‍

Spółka jawna a podatek VAT i PCC

Choć spółka jawna nie płaci podatku dochodowego jako podmiot, to w przypadku niektórych podatków (takich jak VAT czy PCC) działa już jako samodzielny podatnik. Oznacza to, że ma określone obowiązki wobec urzędu skarbowego.

Jeśli roczny obrót spółki przekroczy 240 000 zł (limit od 2025 r.), powstaje obowiązek rejestracji do VAT. Jeżeli próg ten zostanie przekroczony w ciągu roku, spółka staje się podatnikiem VAT na kilka miesięcy. Gdy spółka jest już zarejestrowana, ale do końca roku jej obrót ostatecznie nie przekroczy 240 000 zł, od 1 stycznia możliwe jest ponowne skorzystanie ze zwolnienia. Niezależnie od obrotu, obowiązek rejestracji do VAT występuje również przy wykonywaniu czynności objętych obligatoryjnym VAT. Spółka może też zarejestrować się dobrowolnie, jeśli uzna to za korzystne.

Po rejestracji jako podatnik VAT, spółka musi składać deklaracje VAT-7, przesyłać JPK_VAT i odprowadzać należny podatek do urzędu. W zamian może odliczać VAT naliczony od zakupów związanych z działalnością opodatkowaną.

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) pojawia się najczęściej przy zakładaniu spółki lub zmianach w jej strukturze. Obowiązek zapłaty PCC powstaje przy zawarciu umowy spółki oraz przy zwiększeniu wartości wkładów. Stawka podatku wynosi 0,5% wartości wkładów, a deklarację PCC-3 należy złożyć i opłacić w ciągu 14 dni od powstania obowiązku.

‍

Czy spółka jawna może podlegać CIT?

Co do zasady, spółka jawna nie płaci podatku dochodowego. Podatnikami są jej wspólnicy, którzy rozliczają się samodzielnie, w zależności od tego, czy są osobami fizycznymi (PIT), czy prawnymi (CIT).

Jednak w pewnych sytuacjach spółka jawna może zostać uznana za podatnika CIT. Dzieje się tak, gdy:

• wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne,
• spółka nie złoży informacji o wspólnikach do KAS (formularz CIT-15J i załączniki).

Jeśli którykolwiek z tych warunków zostanie spełniony, spółka traci transparentność podatkową i staje się podatnikiem CIT. W takiej sytuacji opodatkowaniu podlega cały dochód spółki, a nie poszczególnych wspólników.

Spółka objęta CIT-em płaci podatek według stawki:

• 9% dla tzw. małych podatników (obrót do 2 mln euro rocznie),
• 19% w pozostałych przypadkach.

Warto też pamiętać, że wypłata zysku przez spółkę objętą CIT-em oznacza dodatkowe opodatkowanie po stronie wspólnika - jako dochód z dywidendy. W efekcie dochód taki może być opodatkowany podwójnie.

Aby tego uniknąć, spółki jawne powinny terminowo składać wymagane dokumenty do urzędu skarbowego i zadbać o to, by w gronie wspólników znajdowały się wyłącznie osoby fizyczne.

‍

Księgowość i obowiązki podatkowe spółki jawnej

Spółka jawna, mimo że nie płaci podatku dochodowego jako podmiot, musi prowadzić odpowiednią ewidencję księgową oraz realizować inne obowiązki wobec fiskusa.

Zakres księgowości zależy przede wszystkim od wysokości przychodów i struktury wspólników.

Jeśli wszyscy wspólnicy to osoby fizyczne, a roczne przychody spółki nie przekraczają 2,5 mln euro, możliwe jest prowadzenie uproszczonej księgowości, czyli podatkowej księgi przychodów i rozchodów (KPiR) lub ewidencji przychodów w przypadku ryczałtu.

Jeśli spółka przekroczy próg 2 mln euro lub wśród wspólników znajduje się osoba prawna (np. spółka z o.o.), powstaje obowiązek prowadzenia pełnej księgowości (ksiąg rachunkowych).

Poza ewidencją spółka może mieć obowiązek:

• składania plików JPK (np. JPK_VAT, JPK_KPiR),
• prowadzenia rejestrów VAT (jeśli jest czynnym podatnikiem),
• naliczania i ewidencjonowania kosztów uzyskania przychodu, które wpływają na rozliczenia wspólników.

Warto zadbać o to, by system księgowy spółki był dostosowany do jej rozmiaru i rodzaju działalności, a także do wybranej formy opodatkowania przez wspólników.

‍

Opodatkowanie spółki jawnej - najczęściej zadawane pytania

Czy spółka jawna sama płaci podatek dochodowy?

To zależy. Z zasady spółka jawna jest transparentna podatkowo, co oznacza, że nie jest podatnikiem PIT ani CIT. Obowiązek rozliczenia podatku dochodowego spoczywa na wspólnikach i każdy z nich wykazuje dochód z działalności spółki (proporcjonalny do swoich udziałów) w swoim zeznaniu rocznym. Wyjątkiem jest sytuacja, w której wśród wspólników znajduje się osoba prawna, a spółka nie przekaże informacji o wszystkich wspólnikach do urzędu skarbowego - wówczas spółka staje się podatnikiem CIT.

Czy wspólnicy spółki jawnej mogą wybrać różne formy opodatkowania?

Tak. Każdy wspólnik będący osobą fizyczną może indywidualnie wybrać formę opodatkowania: skalę podatkową, podatek liniowy lub ryczałt. Warunkiem zastosowania ryczałtu jest jednomyślna zgoda wszystkich wspólników.

Kiedy spółka jawna musi opłacać CIT?

Obowiązek opłacania CIT przez spółkę jawną pojawia się, gdy wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, a dodatkowo spółka nie złoży informacji o wspólnikach do KAS. W takiej sytuacji spółka traci status transparentności i staje się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

Czy spółka jawna musi rejestrować się do VAT?

Tak, ale tylko w określonych przypadkach. Obowiązek rejestracji do VAT powstaje, gdy spółka przekroczy roczny limit obrotów (240 000 zł od 2025 r.) lub prowadzi działalność objętą obowiązkowym VAT. Przed przekroczeniem limitu możliwe jest korzystanie ze zwolnienia podmiotowego.

Jakie składki ZUS płaci wspólnik spółki jawnej?

Wspólnik opłaca składki ZUS jako osoba prowadząca działalność. Dotyczy to zarówno składek społecznych, jak i składki zdrowotnej, której wysokość zależy od wybranej formy opodatkowania. Co więcej, jeśli spółka zatrudnia pracowników, staje się płatnikiem składek także za nich.

‍

Podsumowanie

Jak widać, kwestia opodatkowania spółki jawnej wiąże się z wieloma szczegółami - od wyboru formy opodatkowania, przez zasady wyliczania składki zdrowotnej, po warunki rejestracji do VAT czy ryzyko objęcia spółki CIT. Mimo to mamy nadzieję, że ten artykuł rozwiał większość wątpliwości i pomógł uporządkować wiedzę, niezależnie od tego, czy dopiero zakładasz spółkę, czy już ją prowadzisz.

Jeśli jednak potrzebujesz indywidualnego wsparcia, skontaktuj się z naszym biurem VATAX. Chętnie pomożemy wybrać najkorzystniejsze rozwiązania podatkowe i zadbamy o poprawne rozliczenia spółki jawnej od A do Z.

Podstawa prawna

Ustawa o PIT, art. 8 oraz art. 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2024 poz. 226)
Ustawa o CIT, art. 1 oraz art. 1a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 2024 poz. 266)
Ustawa o VAT, art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2023 poz. 1570)
Kodeks spółek handlowych, art. 22–37 ustawy z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. 2023 poz. 1465)